مشارکت سیاسی تبلور بسیج اجتماعی افراد جامعه

جواد مسعودی

با از میان رفتن رژیم پهلوی، مردم ایران بر پایه نظام اسلامی و سخنان رهبر انقلاب، خود را برای مشارکت گسترده در امور سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه آماده نموده بودند. ازسوی دیگر سخنرانیهای رهبر انقلاب در آن زمان هم موید نگاه ویژه ایشان در توجه به آراء مردم در تعیین سرنوشت خود بود. رهبر فقید انقلاب در تأکید بر این امر مهم، توجه به نظر و انتخاب مردم را در سخنرانی دی ماه 1357 خود چنین بیان نمود: «قهراً وقتی مردم آزاد هستند، یکنفر را انتخاب می کنند و آراء عمومی نمی شود خطا بکند. یک وقت یکی می خواهد یک کاری بکند، اشتباه می کند. یک وقت یک مملکت سی میلیونی نمی شود خطا بکند». وی چند ماه بعد در تائید همین صحبتها و در سخنرانی مرداد 1358 خود، مجدداً به مسئولین نظام جمهوری اسلامی یادآور می شود که میزان رأی ملت است و لو اینکه در انتخاب خود اشتباه کرده باشند. همین توجه به مشارکتهای گوناگون مردم بر روند سرنوشت خود طلیعه نوعی نوسازی جامعه در ابعاد سیاسی، دینی، فرهنگی و اجتماعی بود. رهبر انقلاب اکنون با یک بسیج اجتماعی بر پایه ایدئولوژی اسلامی خواستار ریشه کن شدن مظاهر نظام سابق و نوسازی ساختار سیاسی کشور بر اساس اصول اسلامی بود.

کارل دوویچ که برای اولین بار از واژه بسیج اجتماعی استفاده می کرد، معتقد است؛ قالب نظامهای سیاسی و تعهدات اقتصادی و اجتماعی آن بوسیله یک بسیج اجتماعی که خواستار دگرگونی وضع موجود می باشند، شکل می گیرند. بنابراین زمانیکه توده انسانهای یک جامعه در حال گذار، آماده ترک عادات و ارزشهای سنتی قبلی و خیزش بسوی ارزشها و الگوهای جدید در نوسازی اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و ... شدند، در حقیقت با یک بسیج اجتماعی به این مهم نائل گشته اند. قطع سلسله پادشاهی با قدمتی بیش از 2500 سال در ایران یکی از مهمترین رخدادهای قرن بیستم در تاریخ سیاسی جهان بود که موجب برقراری نوعی از حکومت دینی و مردم سالاری در کشورمان شد و این امر تنها از عهده کسی بر آمد که رهبری های داهیانه اش ضامن پیروزی انقلاب اسلامی گردید.

امام خمینی (ره) در جهت بسط نظام اسلامی با پیوند دین و دموکراسی، اندیشه حکومت اسلامی با ایده ولایت فقیه که از بزرگترین دستاوردهای آن پیر جماران نشین بود را در قالب جمهوری اسلامی به ثمر نشاند. توجه همزمان معمار کبیر انقلاب اسلامی به مقوله مردمسالاری و ولایت فقیه، نکته مهمی است که باید بدان توجه خاص نمود، چرا که از تلفیق همزمان هر دو مفهوم است که به راز و رمز ساختار نظام جمهوری اسلامی پی خواهیم برد. جمهوریت در عین اسلامیت و اسلامیت در عین جمهوریت این هر دو برای امام راحل درجه و اهمیت خاص خود را داشتند، آنجا که امام رأی و نظر مردم را حتی اگر خلاف نظر، تصمیم و مصلحت مسئولین نیز باشد، میزان می داند، نشان از توجه ایشان به جمهوریت نظام است و آنجا که توجه به ولایت فقیه بر امور جامعه اسلامی را با ابراز این جمله که «پشتیبان ولایت فقیه باشید تا آسیبی به کشور نرسد»، متذکر می شود تأکید بر اسلامیت نظام را در کلام وی مشاهده می کنیم تا به ژرفای اندیشه تابناک رهبر فقید انقلاب در توجه به این دو مقوله بیشتر پی می بریم.

بی شک دوری از هر کدام از اینها، نظام اسلامی خمینی کبیر را به راه اصلی که خود ترسیم کرده بود، نمیرساند، چرا که در بستر جمهوریت بدون اسلامیت به نظامی در تضاد با آموزه غیر اسلامی خواهیم رسید و در اسلامیت بدون جمهوریت، حضور مردم در صحنه که بی شک رأی آنها جزء دغدغه های اصلی امام راحل بود، بسیار کمرنگ خواهد شد. اسلامیت ضامن بقای جمهوری اسلامی است چرا که مردم برای ایجاد مردمسالاری دینی انقلاب کردند و از آنجا که شاکله جامعه دینی است، مساله جمهوریت نیز در توجه به خواست مردم در چارچوب قوانین اسلامی قابل تفسیر است. ضمن اینکه اسلامیت نظام نیز  ضامن بقای آن است و همانطور که امام راحل تاکید داشتند، عنوان نظام جمهوری اسلامی است نه یک کلمه کم و نه یک کلمه بیش. انقلاب اسلامی نیز به خواست مردم برای جاری شدن احکام اسلام شکل گرفت و نظام جمهوری اسلامی نیز در راستای انقلاب مردم ایران که با شعارهای اسلامی به اوج رسید، بوجود آمد وچارچوب و بستر این نظام را اسلام تشکیل داده است واین مسئله از اصل انقلاب مردم قابل تفکیک نیست.

در مکتب حق، دل به دلدار بسپار / گرچه رندی، خود را مرید حق بدار