نخبگان سیاسی و فکری بخوانند و بدانند:

«اخلاق شرط تعامل است»

جواد مسعودی

وجود نخبگان ابزاری و فکری در جوامع بشری همواره نقطه قوتی برای رشد و تعالی افراد بشر بوده است. البته بحث  نخبگانی که برداشت آنها از واقعیات جامعه با مبانی نطری فکری شان تطابق نداشته و بعنوان مرجع فکری بسیاری از افراد بشر باعث شقاوت مردم گشته اند تا سعادت از حیث این مقوله جداست؛ اما در مجموع از نقش ارزنده نخبگان و خدمات آنان به جامعه بشری به سادگی نمی توان گذشت، چرا که طیف وسیعی از اقشار تحصیل کرده جامعه در حوزه های دینی، سیاسی، اقتصادی، هنری، فرهنگی و اجتماعی جامعه را در بر گرفته و هر یک در زایش علوم مربوطه در حوزه خود به منظور فراهم آوردن راههای سعادت معنوی و دنیوی انسان در مباحث نظری و عملی فعالیت می کنند. مردم نیز سرنوشت خود را به برنامه ها و نسخه های شفا بخش زندگی این دنیایی و آن دنیایی چنین الیتهایی گره زده و همواره بهترین ها را ایشان مطالبه می کنند.

در این خصوص باید به نخبگان سیاسی کشور بطور اعم و سرمایه های سیاسی و فرهنگی انسانی استان بطور اخص نیز مواردی را جهت تعامل بهینه با مردم خود متذکر شد. بطور مثال آنچه که باعث راهیابی افرادی از جامعه بعنوان منتخبان ملت به خانه ملت می شود و یا مناصبی که از سوی دولت و نظام به دولتمردان برای مدیریت صحیح منابع و خدمان رسانی به مردم واگذار می شود یا حتی آن هنرمندی که فرصت ایفای نقش در زمینه های موسیقی،‌تأتر، فیلم و سینما به وی داده می شود و حتی استاد دانشگاهی که تربیت نخبگان آینده را بر عهده دارند؛ در حقیقت فرصتی را در اختیار گرفته اند تا برای انجام پارامترهای مهمی که برای توسعه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و البته اخلاقی جامعه لازم و ضروری است توان و تخصص حود را بکار گیرند. اگر چه وکلای محترم مردم در مجلس، اساتید دانشگاهها، هنرمندان و سیاستمداران خود از نخبگان جامعه در امور مختلف می باشند، اما نباید فراموش کرد که کشور اسلامی ایران، کم از این دست نخبگان و اندیشمندان ندارد و هستند نخبگان گمنامی که در صورت فراهم شدن امکانان و زمینه های رشد به درجایتی هم وزن نخبگان فعال و شاید بالاتر برسند. در واقع اعتماد مردم به نخبگان ابزاری و فکری خود، فرصتی است برای خدمتگزاری آنها به شهروندان خود که به آسانی بدست نیامده، اما شاید با عدم دقت در شیوه خدمت رسانی و درگیر شدن در مسائلی که مردم انتظار آن را از یک مسئول و یا نماینده خود ندارند، به راحتی از بین برود. بنا بر این پارامترهای مهم این فرصتها باید در قالب موارد ذیل به منصه ظهور برسد تا در پایان دوره خدمتگزاری، نام نیک آنها همواره در اذهان مردم مشعشع بماند.

1- تخلق به اخلاق اسلامی و انسانی:

انسانها تا زمانیکه در درون کلیت جامعه بصورت افراد عادی به زندگی خود ادامه می دهند، زیاد در تیررس نقد موشکافانه مردم جامعه نمی باشند و انتظاری هم از ایشان متصور نیست که به چه شکل اهداف و منافع خود را در جامعه دنبال می کنند، اما همین افراد در صورتی که در حوزه های مختلف فرهنگی- هنری، سیاسی، اقتصادی ورزشی و ... چهره می شوند، عملکرد و گفتار آنها زیر ذره بین موشکافانه و دقیق مردم و زبان گویای آنها یعنی مطبوعات قرار می گیرد. بنا بر این هرگونه کنش و واکنش مثبت یا منفی افراد شاخص جامعه به جریاناتی که به نوعی با منافع مردم و خود آنها در ارتباط است، می تواند ملاک درجه حب و بغض مردم به ایشان باشد. در مورد اول فرد تعهدی به جامعه و مردم خود ندارد؛ اما در مورد دوم فرد مکلف به کنترل رفتار و اخلاق اجتماعی خود خواهد شد. نخبگانی که دارای منزلت اجتماعی ویژه ای هستند، کم و بیش برای برخی افراد و گروهها به عنوان گروه مرجع قرار گرفته و نحوه زندگی، عقاید، رفتار، آداب و رسوم آنها مورد توجه دیگران است. چنانچه برخی از آنها نتوانند به نقش و مسئولیت خود عمل کنند یا خود گرفتار انحراف شوند، تأثیر مهمی در کجروی دیگران خواهند داشت. افراد شاخص اگر در گفتار و کردار خویش با مردم مراقبت نکنند، مرگ سیاسی و اجتماعی آنها خیلی زود در نزد مردم رقم خواهد خورد. بنابراین نخبگان سیاسی و ابزاری باید توجه داشته باشند که رفتار و کلام آنها از دید تیزبین مردم جامعه که دارای شعور بالای سیاسی نیز می باشند، هیچگاه خارج نمی گردد. منتخبان ملت و منتصبان دولت نباید بواسطه تصاحب کرسیهای وکالت، امارت، سفارت و وزارت که همگی مستقیم و غیر مستقیم به خواست و اراده جمعی مردم صورت گرفته بر ولی نعمتان خود تحکم کرده و کلام خود را با ادبیاتی دون شأن مردم بیارایند. بنابراین اگر چه تخصص در کار یکی از شرایط خدمت رسانی قوی و مطلوب به مردم جامعه می باشد، اما تخلق به اخلاق اسلامی و انسانی در برخورد با آنها نیز نباید از دستور کار نخبگان ملت خارج گردد.

2- استفاده از آراء و نظرهای سایر اندیشمندان و نخبگان:

بر اساس مثل معروف "یک دست صدا ندارد" باید گفت که یک اندیشه هم دوربردی ندارد. استفاده از فکر، اندیشه و ایده های مختلف یکی از نکات لازم و ضروری انسانها در را رسیدن به اهداف و منافع خود می باشد. این مقوله که میتوان از آن با نام شور و مشورت نام برد؛ یکی از خصوصیات بارز ائمه معصومین از جمله پیامبر عظیم الشأن اسلام نیز بوده است. مسلماً جامعه یک صدایی با جوامعی که تکثرگرایی را در دستور کار خود داند، فرقی اساسی دارد. در تضارب آراء؛ قوه نقد مردم و مسئولین افزایش یافته و جامعه و نظام را در تأمین پویایی و جوارح توسعه تضمین می کند. اگر چه اغلب نخبگان ابزاری در تأمین منافع ملی و استانی بی بهره از ابزار تخصص و اندیشه نیستند، اما همپای آنها نخبگان فکری که طیف وسیعی از اندیشمندان دینی و علمی گمنام و شاخص را تشکیل می دهند. بنابراین برگزاری نشستهای تخصصی و استفاده بهینه ار استعدادهای بیکران اینگونه از صاحبنظران خارج از گود سیاست می تواند توان فکری نخبگان ابزاری را افزایش داده و در راستای توسعه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و ... کشور و شهر خود با بینشی کارشناسی شده و مقبول عام و خاص مبادرت به انجام امور جاری مشاغل خود نمایند. البته جای بسی خوشحالی است که اخیراً لاریجانی، مجلس نهم را در استفاده از نظر کارشناسان، سرآمد همه مجلسها خواند و وعده استفاده از آراء و اندیشه های نخبگان فکری را به مردم داده است. به هر حال آنچه که در اذهان برخی از اندیشمندان و نخبگان فکری گردش می کند، در ذهن نخبگان سیاسی دیگر ممکن است که خطور نکند و چه بسا در نشستهای مشترک بین نخبگان ابزاری و فکری؛ موضوعی مورد توجه قرار گیرد که در نهایت طرحی ملی را رقم زند. بنابراین استفاده از آراء و اندیشه های سایر کارشناسان در حوزه های مختلف؛ نه تنها نظام سیاسی و جامعه را بسوی پویایی و توسعه مدرن رهنمون خواهد ساخت؛ بلکه کارشناسان و نخبگان فکری گمنام نیز در این فرآیند، کشف و توان بالقوه خود را به قابلیت بافعل تبدیل خواهند نمود. در این خصوص برخی از نمایندگان استان از جمله امیر خجسته، با اعلام موضع خود در پیشبرد اهداف و منافع، با طرح چهار مقوله فراملی، ملی، استانی و شهری گام خوبی را البته فعلاً در مقام سخن برداشته است، اما به هر حال می توان امیدوار بود که برخی از وکلای محترم به مقوله می اندیشند، چیزی که سایر نمایندگان قبلی بدان توجه چندان جدی و کلاسیک نداشتند.  

3- تعامل با مطبوعات در جهت تحقق اهداف جامعه:

اطلاع رسانی به موقع از امور انجام گرفته مسئولین نظامهای سیاسی با دید واقعگرایانه می تواند یکی از مهمترین کارهای اطلاع رسانی باشد که ظرافت خاصی را می طلبد. با توجه به نقش مطبوعات که مطابق قانون اساسی جز در موارد معلوم شده، در بیان مطالب می توانند آزادانه مسائل و مشکلات مختلف کشور و شهر خود را رصد و نقد کنند، باید به این رسانه که بسان چشم و گوش مردم انجام وظیفه می کنند، ارزش و احترام خاصی قائل شد. متاسفانه برخی از نخبگان سیاسی از رسانه ها استفاده ابزاری کرده و فقط در پی مطرح نمودن خویش می باشند. اینگونه نگرش به مطبوعات باعث ایجاد خود بزرگ بینی مسئولین ناکارآمد شده و امکان دارد جاذبه چنین تفکری را نیز به سایرین سرایت دهد. بنابراین در برخورد با مطبوعات باید از تعاملی سازنده استفاده نمود تا وقت نخبگان عزیز کشور اسلامیمان به جای به خدمت رسانی به مردم در درگیری با مطبوعات هزینه نشود.