امدادرسانی، علی‌رغم کمبود بودجه و نیروی انسانی

استفاده با ذکر منبع بلامانع است

جواد مسعودی

مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی یکی از دستگاه‌های امدادرسانی در کشور است که وظیفه‌ای حساس و در عین حال پرمخاطره را بر عهده دارد. رسیدگی اولیه پزشکی برای مصدومان حوادث تا انتقال به بیمارستان برای زنده نگهداشتن بیمار یا مصدوم حادثه مهم‌ترین وظیفه این مرکز امدادرسانی است. بنابراین تقویت و توسعه چنین سیستم امدادی در کشور یکی از مهم‌ترین وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌باشد.

 توسعه و تقویت این نهاد اگرچه با کوچک شدن حجم دولت از یکسو و تحریم‌های رخ داده علیه کشور، دچار مشکلاتی چون کمبود بودجه و نیروی انسانی شده است، اما این امر باعث نشده تا اکبر غیاث رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی در استان همدان و کارکنان اورژانس همدان علی‌رغم کمبودها، خللی در خدمت‌رسانی آنها به مردم ایجاد کند.

غیاث در این خصوص می‌گوید: در سال 57 در کل استان یک پایگاه اورژانس داشتیم که در سال 84 به 16 پایگاه می‌رسد و هم‌اکنون در سال 91 ما دارای 40 پایگاه امدادی اورژانس در استان هستیم که از این تعداد 23 پایگاه جاده‌ای و مابقی داخل شهری است و از این 17 پایگاه شهری، 7 پایگاه مربوط به شهر همدان است که البته این تعداد کم است و باید در شهر 9 پایگاه داشته باشیم.

غیاث با اعلام اینکه ما در استان دو دستگاه موتورلانس داریم که یکی از آنها در ملایر و دیگری در شهر همدان است، می‌گوید: این دو دستگاه موتورسیکلت امدادی برای خدمات اورژانسی در شرایطی چون وجود ترافیک شهری و یا عبور از کوچه‌های تنگ و باریکی است که خودرو از آن عبور نمی‌کند که در حال حاضر بلااستفاده مانده‌اند؛ اما چرا این‌گونه شده است؟

وی در پاسخ دلیل عمده آن را کمبود و در برخی موارد نبود بودجه و نیروی انسانی ذکر می‌کند و معتقد است ما حتی در مراکز و پایگاه‌های اورژانسی 40 گانه خود در استان دارای کمبود نیرو هستیم. حال چگونه می‌توانم با این اوضاع که ریالی به بودجه‌ها افزوده نشده نیرو برای استفاده از این موتورلانس‌ها قرار داده و آنها را فعال کنیم؟ با مشاهده این موتورسیکلت امدادی پی به این نکته نیز بردیم که اگرچه تمهیدات لازم برای این خودروهای دوچرخ از قبیل کیف‌های احیا، کپسول اکسیژن، نصب آژیر و... در نظر گرفته شده اما نوع موتورسیکلت که باید درون‌شهری ساخته می‌شد، (این موتورها تریل هستند) باعث شده که هر کسی نتواند چنین موتورسیکلت با آن سنگینی را براند.

رئیس اورژانس استان با اشاره به اینکه کار ما تعطیلی ندارد و لذا در ایام تعطیلات رسمی گرفته تا عزاداری‌ها و اعیاد و غیره همیشه در صحنه خدمت‌رسانی به مصدومان و بیماران آماده هستیم؛ اظهار امیدواری نمود تا هیچگاه این موتورلانس‌ها و اتوبوس‌های امدادی به کار نیاید، چراکه امیدواریم هیچ کس سلامتی‌اش به خطر نیفتد تا از این وسایل استفاده کنیم.

وی سپس در بحث کمبود نیروی انسانی می‌گوید: ما تعدادی نیروی قراردادی داشتیم که به صورت موقت مشغول به کار بودند، اما چون تشکیلات سازمانی برای آنها تعریف نشده بود، به تدریج جذب دستگاه‌های دیگر شده و دست ما خالی ماند و این در حالی است که از چهل پایگاه یاد شده در استان فقط 13 پایگاه دارای تشکیلات تعریف شده سازمانی است و 27 پایگاه تشکیلات مصوب ندارد و لذا نیروی انسانی آنها نیز بودجه‌اش معلوم نیست.

بحث سردرگمی نیروهای موقت و قراردادی که اغلب در برزخ استخدامی گرفتار می‌شوند، نه‌تنها از لحاظ روانی باعث کاهش توان و نیروی کاری چنین افرادی می‌شود بلکه به نوعی افت خدمات‌دهی کارکنان موقت هرز رفتن بودجه بیت‌المال نیز می‌گردد. بنابراین یافتن راه حل‌های منطقی برای استخدام این‌گونه نیروهای قراردادی و موقت و ارتقای امنیت شغلی آنان راهی برای تضمین خدمات‌رسانی آنهاست.

البته به مصداق مَثَل «هر جا که روی آسمان به همین رنگ است» باید گفت که چنین معضلاتی در اکثر دستگا‌ه‌ها و نهادهای دولتی و حتی خصوصی وجود دارد و بحث کمبود بودجه و نیروی انسانی فقط مختص دستگاهی چون اورژانس همدان نیست که گریبانگیر آن شده است. بر اساس مصوبه وزارتخانه مربوطه برای هر پایگاه شهری حداقل 9 نفر نیروی انسانی تعریف شده است و این در حالی است که اورژانس همدان برای هر پایگاه حتی این حداقل را هم ندارد و در حال حاضر پایگاه‌های امدادی با 7 نفر اداره می‌شوند و در برخی از این پایگاه‌ها این تعداد نیروی امدادرسان حتی به 6 یا 5 نفر هم می‌رسند و بر این اساس است که غیاث معتقد است با چنین کمبود نیرویی طبیعتاً نمی‌توانیم از موتورلانس‌های خود استفاده نماییم و از سوی دیگر حق استخدام نیرو را نیز نداریم. وی با اشاره به کمبود نیروی انسانی، استفاده از نیروهای موجود در چند شیفت کاری و یا اضافه‌کاری همین تعداد اندک را مطرح می‌کند که این امر از میزان کارایی و علاقه کاری آنها می‌کاهد.

در مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی 2 دستگاه اتوبوس امدادرسانی نیز وجود دارد که در نبود موتورسیکلت‌های امدادی وجود آنها مایه خوشحالی است؛ چرا که یکی از این اتوبوس‌ها در واقع اتاق عمل سیاری است که با نصب تجهیزات لازم در درون آن از جمله دستگاه تزریق دارو، دستگاه ساکشن، دستگاه اکسیژن‌رسانی، اتوکلاب، الکتروشوک و... در مواقع بحران چون زلزله، سیل یا موقعیت‌های اضطراری دیگر آماده خدمت‌رسانی به مصدومان و حادثه‌دیدگان است.

به گفته غیاث در مواقع ضروری در این اتوبوس حداقل یک تیم کامل اتاق عمل مثل هوش‌بر، پزشک جراح، پرستار و... حضور خواهند داشت و بر بالین بیمار اقدام به عمل جراحی خواهند نمود. در داخل این اتوبوس 2 صندلی برای ریکاوری بیماران نیز تعبیه شده و آب مورد نیاز نیز از طریق یک مخزن 3 هزار لیتری که در بالای اتوبوس تعبیه شده استفاده می‌شود. جالب است که این اتوبوس سیار اتاق عمل طوری طراحی شده که می‌تواند از برق 220 ولت نیز استفاده کند و به گفته مسئول اورژانس استان تا به حال 165 میلیون تومان و البته با قیمت‌های قبلی و نه الان، هزینه این اتوبوس امدادی شده است.

غیاث ضمن تشکر از هلال احمر که در اغلب موارد خلبان و بالگرد امدادی خود را در اختیار اورژانس همدان قرار می‌دهد، می‌گوید: در خصوص بحث ایمنی و امدادرسانی جلسات خوبی با این نهاد امدادرسان داریم و نماینده‌ها در جلسات آنها همواره حاضر است.

رئیس اورژانس استان با اشاره به مصوبه هیأت وزیران که مقرر داشته در جاده‌ها به ازای هر 40 کیلومتر و در شهر برای هر 60 هزار نفر یک پایگاه باید وجود داشته باشد، می‌گوید: اورژانس استان با محدودیت‌های موجود در سال گذشته 25 هزار مأموریت درون‌شهری و جاده‌ای را به ثبت رساند که نزدیک به 30 درصد این مأموریت‌ها تصادفات جاده‌ای و شهری را شامل می‌شد.

این در حالی است که مأموریت‌های اورژانس استان همدان در 6 ماهه سال جاری نزدیک به 13 هزار بوده است و لازم است بدانیم که با تمام تنگناهای مالی و نیروی انسانی، کارکنان و مجموعه این نهاد امدادرسان، ذره‌ای در کارشان سستی به خرج نداده‌اند.

در محوطه بیمارستان امام خمینی(ره) شهر همدان یک اتوبوس سفیدرنگ دیگر وجود دارد که توجه مراجعه‌کنندگان به بیمارستان را یا اورژانس را به خود جلب می‌کند. علاوه بر یک دستگاه اتوبوس اتاق عمل سیار که پیش‌تر ذکر آن شد، اورژانس همدان یک اتوبوس امدادی مجهز دیگر نیز دارد که برای مواقع بحرانی از آن استفاده می‌شود. از این اتوبوس که به سفارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در کشور ساخته شده برای هر دانشگاه علوم پزشکی در استان‌ها یکی اختصاص داده شده که در آن 13 برانکارد تعبیه شده و تجهیزاتی همچون دستگاه نوار قلب، ساکشن و قفسه‌های دارویی و ... در آن وجود دارد. این اتوبوس نیز دارای ژنراتور تقویت برق به 220 ولت است و در قسمت درب این اتوبوس همانند اتوبوس‌ اتاق عمل سیار، برای حمل بیمار به داخل اتوبوس یک آسانسور مخصوص تعبیه شده که مصدومان حادثه‌ای را بدون کوچک‌ترین حرکت اضافی وارد اتوبوس می‌کند. اتوبوسی مجهز و بسیار تمیز و شیک که به گفته غیاث با هزینه‌ای گزاف برای استان خریداری شده و هموراه امیدوار است هرگز موقعی پیش نیاید که از این اتوبوس‌ها استفاده شود. اگرچه برای حوادثی چون سیل و زلزله و یا حوادث غیر مترقبه استفاده از این اتوبوس پیش‌بینی شده، اما در صورت حوادث جاده‌ای با تعداد مصدومان بالا این اتوبوس در هر نقطه از استان که لازم باشد به راه خواهد افتاد.

لزوم توجه به ایمنی شهروندان باعث می‌شود تا از مدیریت اورژانس همدان سؤال شود آیا با احداث یک پایگاه امداد در بازار همدان موافقت دارد؟ دکتر غیاث در پاسخ رسیدگی به ایمنی کسبه و در کل مردم را وظیفه خود و مجموعه تحت امر خود می‌داند، اما توجه به آموزش را از نکات مهم این قضیه می‌داند و معقد است مجموعه اورژانس شهر و استان همگام با شعار «پیشگیری مهم‌تر از درمان است» مسأله آموزش امدادرسانی را مهم‌تر از درمان می‌داند و اگرچه دوست داریم در بازار همدان نیز پایگاهی داشته باشیم، اما این موضوع برمی‌گردد به همان کمبود بودجه و نیروی انسانی.

وی در ادامه از طرحی به نام «بهاء» نام می‌برد که در آن آموزش امدادرسانی به مردم، کسبه، رانندگان اتوبوس و تاکسی شهری، صنوف، پادگان‌ها و... را مد نظر دارد و می‌گوید در این زمینه ما به افراد آموزش می‌دهیم تا ظرف 5 یا 10 دقیقه‌ای که نیروهای امدادرسان و فوریت‌های پزشکی بر سر بالین مصدوم برسند، چه کارهایی را انجام دهند و تا به الان موفق شده‌ایم 15 هزار نفر از دانش‌آموزان، سربازان، اعضای صنوف مختلف و مردم عادی را آموزش رایگان دهیم.

غیاث در پایان با ارائه شماره تلفن 8322713 - 0811 مرکز فوریت‌های پزشکی استان از مردم خواست تا برای شرکت در این‌گونه کلاس‌های رایگان آموزشی ثبت‌نام خود را در این مرکز انجام دهند تا در اسرع وقت کلاس‌های فوریت‌های پزشکی و کمک‌های اولیه برای آنها تشکیل شود.

در اینجا لازم تا مسئولان استان از نمایندگان مجلس گرفته تا مسئولان ارشد دولتی در صورت توجه بیشتر به این دستگاه امدادرسان حال چه با ارائه طرح برای قانون‌گذاری و چه برای تزریق مالی و نیروی انسانی، می‌توانند ضریب امنیت بهداشتی وایمنی و همچنین آموزشی مردم استان را به شکل مطلوبی بالا برده و در نهایت توسعه شبکه اورژانس و امدادرسانی را در دستور کار خود قرار دهند.